Bodemgezondheid & het nut van graslanden
Een gezonde bodem is cruciaal voor een veerkrachtige landbouw. Ze is niet alleen de basis voor voedselproductie, maar speelt ook een centrale rol in wateropslag, het vasthouden van nutriënten en het klimaat. De Vlaamse veehouderij draagt actief bij aan het verbeteren van de bodemkwaliteit, onder meer via een verstandig mestbeheer en het behoud van graslanden.
Wat is een gezonde bodem?
Een gezonde bodem is levend: hij bevat een rijk ecosysteem van bacteriën, schimmels, wormen en andere micro-organismen. Die zorgen voor:
- Een goede structuur, die water en lucht doorlaat,
- een vlotte nutriëntenkringloop, essentieel voor plantengroei,
- weerbaarheid tegen erosie, droogte en ziektes,
- positieve effecten op vlak van biodiversiteit.
Een gezonde bodem vormt de basis voor duurzame landbouw én levert dus waardevolle ecosysteemdiensten zoals waterbuffering, koolstofopslag en voedselproductie.
Hoe dragen veehouders bij aan een goede bodemgezondheid?
Veehouders investeren op verschillende manieren in bodembeheer:
- Vruchtwisseling: door regelmatig van gewas te wisselen, wordt de bodem minder eenzijdig belast en blijft hij veerkrachtiger.
- Toediening van organisch materiaal: stalmest, compost of groenbemesters verhogen het organische stofgehalte en voeden het bodemleven.
- Niet-kerende bodembewerking: dit beperkt de verstoring van de bodem en behoudt de structuur.
- Gebruik van vanggewassen: zoals rogge of mosterd, die stikstof vasthouden en de bodem beschermen tussen hoofdteelten in.
Daarnaast helpt het beperken van verdichting (door lichtere machines of aangepaste banden) om de waterdoorlaatbaarheid en wortelgroei te bevorderen.
Koolstofopslag in landbouwbodems
Bodems kunnen ook bijdragen aan het klimaat via koolstofopslag. Planten nemen CO₂ op via fotosynthese, en leggen die vast in wortels en organisch materiaal. Bij goede bodembewerking blijft die koolstof jarenlang in de bodem.
Graslanden zijn van nature efficiënte koolstofopslagplaatsen. Het gras groeit bovengronds snel en sterft regelmatig af, terwijl ondergronds een uitgebreid wortelstelsel zorgt voor een continue aanvoer van organisch materiaal in de bodem. Dat maakt graslanden bijzonder waardevol in de strijd tegen klimaatverandering.
Bovendien beschermen graslanden de bodem tegen erosie en zorgen ze voor een betere infiltratie van regenwater. Ze dragen zo bij aan de bodemstructuur, beperken afspoeling van nutriënten en behouden het bodemleven. In België worden deze graslanden meestal begraasd door runderen, waardoor ze ook een duurzame voedselbron vormen: ze zetten gras om in een nutritioneel hoogwaardig product.
Dankzij dat opslagpotentieel is het dus belangrijk om grasland te behouden.
Digitale opvolging en kennisdeling
Steeds meer landbouwers gebruiken bodemanalyse en digitale monitoring om gericht te werken aan bodemverbetering. Die data helpen bij het bepalen van de juiste bemesting, het volgen van het organisch stofgehalte en het inschatten van erosierisico’s. Zo wordt de bodemzorg steeds preciezer én effectiever.
Ook via onderzoeksprojecten, demonstratiebedrijven en kennisnetwerken wordt kennis gedeeld over slim bodembeheer.
Meer weten over vlees en duurzaamheid?
Hier vind je een overzicht van de belangrijkste thema’s rond vlees en duurzaamheid: hoe zit het met watergebruik of biodiversiteit in de vleesveehouderij? Welke inspanningen doet de landbouwsector om duurzamer te produceren?
