Rood vlees en andere producten van dierlijke oorsprong zijn essentieel voor onze gezondheid

Twee omstreden onderzoeken hebben geleid tot de misconceptie dat rood vlees schadelijk is

Er zijn twee internationale onderzoeksgroepen die studies publiceerden waarin een voedingspatroon met weinig of geen vlees werd aanbevolen. De bevindingen van die onderzoeksgroepen zijn intussen weerlegd en tegengesproken.

Er is de EAT-Lancet Commissie die in 2019 in een rapport aanraadde om een plantaardig voedingspatroon te volgen waarin 12% van de calorie-inname afkomstig is van dierlijke producten en slechts 1% vanuit onbewerkt rood vlees. Enkele auteurs van dit rapport hebben nu toegegeven dat ze te weinig aandacht hadden besteed aan de meest recente data over de aanbevolen voedingsstoffeninname. Bovendien werden de verschillen in biologische beschikbaarheid van micronutriënten tussen plantaardig voedsel en dierlijk voedsel onvoldoende onderzocht. Daarom is er beslist dat de inname van dierlijke producten moet worden verhoogd naar 26% van de totale inname om voldoende micronutriënten binnen te krijgen. In geval van rood vlees is dat 4% van de calorieën.

Daarnaast publiceerden de Global Burden of Disease Risk Factors Collaborators in 2020 een studie in The Lancet. Daarin beweerden de auteurs dat zelfs een lage inname van onbewerkt rood vlees leidde tot een groot aantal sterfgevallen door hartaanvallen, beroertes, borst- en darmkanker en diabetes mellitus. Maar die analyse ging uit van twee hypotheses: dat de optimale inname van rood vlees nul is en dat het gezondheidsrisico sterk stijgt, zelfs bij een matige consumptie. Intussen is aangetoond dat beide hypotheses simpelweg fout zijn. In een latere publicatie in Nature Medicine concludeerde dezelfde groep dat er geen of zeer zwak bewijs is dat onbewerkt rood vlees gelinkt is aan een verhoogd gezondheidsrisico. Bovendien bleek dat de optimale inname niet nul was, maar wel 200 gram per dag.

Weinig tot geen inname van dierlijke producten zou een verwoestend gezondheidseffect betekenen

Baby’s en kinderen lijden het meeste onder een tekort aan producten van dierlijke oorsprong. Ze hebben die belangrijke voedingsstoffen nodig voor een goede ontwikkeling van hun hersenen en lichaam in de eerste 1000 dagen van hun leven. Een te lage beïnvloedt dat en veroorzaakt groeiachterstand. Die tekorten kunnen achteraf niet meer gecorrigeerd worden en dat kan gevolgen hebben op hun schoolprestaties en latere carrièremogelijkheden. In gebieden waar het minste dierlijke producten worden gegeten, loopt de groeiachterstand bij kinderen op tot 30%. Onderzoek toont aan dat de toevoeging van slechts één ei aan de dagelijkse voedselinname al een positief effect heeft op de groei van de kinderen[1]. Daarnaast zijn er interventiestudies die aantonen dat kinderen beter presteren op school als ze dagelijks vlees en/of zuivel eten[2]

Daarnaast lopen ook vrouwen een risico, vooral tijdens de zwangerschap. Zwangere vrouwen moeten sowieso erop letten dat hun ijzer- en B12 waardes niet te laag zijn. Een tekort houdt niet alleen een risico in voor de gezondheid van de zwangere vrouw, maar ook voor de foetus die ze draagt. Daarnaast blijkt uit studies dat vrouwen in lageloonlanden, met minder toegang tot voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong, vaker last hebben van ijzertekort. Twintig procent van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd in het Verenigd Koninkrijk heeft een ijzertekort[3].

Wat ouderen betreft, is er sterk bewijs dat ze beter beschermd zijn tegen dementie, ouderdomspijnen, sarcopenie... als ze meer producten van dierlijke oorsprong en vlees eten.

Vitamine- en mineralensupplementen kunnen nooit de voedingswaarde van dierlijke producten vervangen

Sommige stemmen beweren dat een plantaardig dieet in combinatie met vitamine- en mineralensupplementen volstaat om van dierlijke oorsprong vervangen. Maar dat klopt niet. In voedsel van dierlijke oorsprong zitten duizenden essentiële bioactieve chemicaliën. Het is onmogelijk om die allemaal te in een supplement. Bovendien zijn de tabletvormen van zulke vitaminesupplementen moeilijker verteer- en opneembaar dan wanneer ze in voedingsmiddelen zitten.

Een veganistische leefstijl aanhouden vergt erg veel kennis en inspanning waarin eiwitbronnen zorgvuldig moeten gemengd worden met supplementen. Om het milieuvriendelijk te houden, moet er ook voldoende variatie zijn in de ingrediënten en moeten die tevens seizoensgebonden en lokaal geproduceerd zijn.

Beleid moet zich focussen op een evenwichtig voedingspatroon met onbewerkte voedingsmiddelen - en niet op het demoniseren van voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong

De eerste vuistregel voor een evenwichtig voedingspatroon is: eet een gevarieerde waaier aan onbewerkte voedingsmiddelen. Onderzoek toont aan dat 25 tot 30% van onze calorie-inname afkomstig moet zijn van dierlijke voedingsmiddelen zoals zuivel, vlees, vis of eieren. De overige calorieën zouden moeten komen uit groenten, fruit en volle granen. Toch blijkt dat in grote delen van Europa en Noord-Amerika meer dan 50% van de calorie-inname komt uit ultrabewerkte voeding. De meeste van die producten, zoniet allemaal, bevatten grote hoeveelheden zout, suiker en transvetten. Bovendien zijn ultrabewerkte voedingsmiddelen ontworpen om tussendoor te eten, en ontregelen ze het verzadigingsgevoel. Dat leidt dan weer tot overmatige consumptie.

Het is aanbevolen om alle voedingsmiddelen met mate te eten. Niemand is voorstander van overmatige vleesconsumptie, want dat zou betekenen dat je ofwel onvoldoende andere voedingsmiddelen eet, ofwel dat je te veel calorieën consumeert.

Sommige politici of drukkingsgroepen hebben reeds geopperd om belastingen te heffen op voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong. en dan meer specifiek op rood vlees. Dat zou echter nadelige gevolgen hebben. Bijna alle voedingsmiddelen hebben een U-vormige relatie met ziektes en gezondheid. Dat wil zeggen: te veel is ongezond, maar te weinig is evenzeer schadelijk. In de realiteit zullen diegenen getroffen worden die net extra behoefte hebben aan een eiwitrijk voedingspatroon zoals kinderen, vrouwen, ouderen en mensen met een laag inkomen.

De conclusie is: de laatste 3,5 miljoen jaar heeft de mens zich ontwikkeld tot een omnivoor. De inname van dierlijk voedsel stelde ons in staat om grotere hersenen en sterkere spieren te kweken vanwege de hoogwaardige eiwitten en micronutriënten. Daarom moeten we extreem voorzichtig zijn met extreme diëten waarin die ontbreken.

Bronnen

[1] Iannotti LL. The benefits of animal products for child nutrition in developing countries. Rev Sci Tech. 2018 Apr;37(1):37-46.

[2] Hulett, J. L., R. E.Weiss, N. O.Bwibo, O. M.Galal, N.Drorbaugh, and C. G.Neumann. 2014. Animal source foods have a positive impact on the primary school test scores of Kenyan schoolchildren in a cluster-randomised, controlled feeding intervention trial. Br. J. Nutr. 111:875–886.

[3] Stevens GA, Beal T, Mbuya MNN, Luo H, Neufeld LM; Global Micronutrient Deficiencies Research Group. Micronutrient deficiencies among preschool-aged children and women of reproductive age worldwide: a pooled analysis of individual-level data from population-representative surveys. Lancet Glob Health. 2022 Nov;10(11):e1590-e1599. doi: 10.1016/S2214-109X(22)00367-9. PMID: 36240826.

Over Alice Stanton